Bivak Nedir?

   Asıl olarak bivak bir dağcılık malzemesidir. Şartlar gereği, örneğin kar tüneli kazarak içinde ya da uzun süreli bir kaya tırmanışında kaya duvarında, çadır kurmadan gecelemek için uyku tulumunun dışına geçirilerek kullanılır. Sporcu uyku tulumunu çadır kumaşı yada benzeri, rüzgar ve suyu içeri geçirmeyen ama nemi dışarıya atan, kumaştan bir kılıfın içerisine ve tulumun içinde geceler.

Bivak Uçuşu Nedir?

   Bivak uçuşu belki de bir yamaç paraşütü pilotunun ulaşabileceği en üst noktalardan birisidir. Amacı ekip arkadaşlarınız ve yanınızda taşıdığınız ekipman dışında hiçbir dış destek almadan sadece termikler ve rüzgarı kullanarak her gün daha ileriye bir sonraki sırta, bir sonraki vadiye uçup, her gece ayrı bir yerde konaklayarak belirli bir rotayı geçmektir. Teknik olarak belirli bir tecrübedeki herkes bunu deneyebilir, kısa mesafelerde uçabilir, ama gerçek bir bivak uçuşu yapabilmek için pilotun yarışma pilotluğunun da üstünde bir seviyede olması gerekir. Temel olarak pek fazla kuralı yoktur. İstediğiniz zaman, istediğiniz yere, istediğiniz ekiple gidip bu uçuşu gerçekleştirebilirsiniz yeter ki malzemenizi, ekibi, rotayı ve zamanı doğru olarak belirleyin.

Nereden Çıktı?

  Bivak uçuşu kavramı ise Fransız deltacı Didier Favre ve İngiliz Brian Mitton tarafindan sporcuları uçarak ve yürüyerek Alp Dağlarını geçmeye teşvik etmek üzere ortaya konan CAP 444 ödülü ile ortaya çıkmıştır. Didier Favre birkaç kez, bir keresinde 16 günden daha kısa sürede Nice’den Solvenya’ya 1000 km olmak üzere, bu uçuşu başarmıştır. Bu arada ünlü Fransız harnes yapımcısı (Sup-Air harnessleri), Pierre Bouilloux 1993 yılından itibaren Fransız Alplerinde kendi başına Cap turlarına çıkmaya başlamış ve Pyrenne dağlarını geçmişti. Daha sonra ise 1997 yılında Bob Drury ve John Silvester bu iş için Himalayaları keşfettiler ve Hindistan’dan Nepal sınırına kadar Himalayalar boyunca sadece 5 km yürüyerek uzunlukları 50-100 km arasında değişen 11 uçuşta toplam 500 km katetdiler.

   Bob Drury, Rob Whittall ve Peter Brinkeby 1998 yılında Afganitan/Pakistan sınırındaki Karakorum Dağlarını geçmeyi planladılar fakat bölgedeki politik durum yüzünden son anda planlarını değiştirerek Ağustos 1998 de Kuzey Hindistan’daki 300 km lik Zanskar vadisini geçmeyi denediler. Zanskar vadisinde şartlar o kadar çetindi ki pilotlar ya termiklerde roketle çıkar gibi tırmanırken kanatları açık tutmaya çalışıyorlar yada bastırıcılarda taş gibi çöküyorlardı. Vadide her gün öğle vakti 80 km/h lik kum fırtınaları patlıyordu. Hatta bir keresinde böyle bir fırtınanın içinde rüzgara karşı 20-30 km hızla geri sürüklenerek inmek zorunda kaldılar ve metrelerce sürüklendiler. Derin bir vadiye çöktükleri için 100 km’den fazla mesafeyi yürümeleri gerekti. Ve sonunda “hızı 80 km/h olan bir DHV-1 kanat” olmadan orada emniyetli bir şekilde uçabilmenin mümkün olmadığına karar vererek vadiden ayrıldılar.

   Nisan 1999 da John Silvester yanında kameraman Alun Hughes ve bir tandem kanatla bir önceki seyehatini bitirdiği yere, Hindistan Nepal sınırına geri döndü ve iki haftada daha önce kaldığı yerden doğuya doğru 300 km uçtu. Bu uçuş sırasında Alun Hughes tarafından çekilen görüntüler “From Nowhere to Middle of Nowhere” adıyla video kaseti olarak yayınlandı. Ve son olarak Bob Drury de, Rob Whittall ile birlikte 1997 yılında kaldığı yere Hindistan-Nepal sınırına geri döndü. Bu kez uçuşu televizyon için çekmek üzere BBC den bir film ekibi de yanlarındaydı. Bu uçuşun görüntüleri BBC de “Kingdom of Clouds” adıyla yayınlandı. Dünyanın dört bir yanında filmi izleme şansı bulamayan birçok kişi hala video kaseti olarak yayınlanmasını bekliyor.

Nerden Başlamalı?

   Etkinliğin daha en başında gideceğiniz bölgeyi, zamanı, kullanacağınız malzemeyi, ekip arkadaşlarınızı çok dikkatle seçmeli ve sağlam bir plan yapmalısınız. Gideceğiniz, uçacağınız bölgeyi çok iyi incelemeli, etkinlik tarihini bölgedeki meteorolojiyi çok iyi inceleyerek seçmelisiniz. Aksi takdirde tepelerde sürekli ters rüzgar altında günlerce rüzgarın dönmesini beklemek ya da uçmayı planladığınız yönde karşı rüzgarda ilerlemeye alışmak zorunda kalabilirsiniz. Takım arkadaşlarınızı doğru seçmediğiniz takdirde zor şartlarda, işler ters gittiğinde birbirinizi boğazlayabilirsiniz.

Ne Getirmeli?

   Bivak uçuşu için gerekli ekipman iki grupta toplanabilir: ağırlığı yaklaşık 10-15 kilo kadar tutan (ya da tutması gereken) kampçılık ve hayatı idame (survival) malzemesi ve yaklaşık 20-25 kg kadar tutan uçuş ekipmanı. Ağırlık bu genel rakamın ne kadar altında tutulursa o kadar iyi olur ancak daha ağır geliyorsa bir sürü gereksiz eşya taşıyorsunuz demektir.

   Bivak uçuşunun en önemli kısımlarından birisi etkinlik boyunca hayatınızı idame edebilmek, kendinize bakabilmek, beslenebilmek, kendinizi sıcak ve kuru tutabilmektir. Ekinliğin tam orasında aç kalmanız veya ekipten birisinin hastalanması şüphesiz yaptığınız bütün planları alt üst edecektir. Ayrıca ekipten birisinin yaralanması, hastalanması gibi durumlarda ekip üyelerinin birbirine bakabilecek gerekli ilk yardım eğitimine de sahip olmaları gerekir. Taşımanız gereken en önemli malzeme eksiksiz bir ilk yardım seti, antibiyotikler ve her tür ağrı için kullanılabilecek ağrıkesiciler olmalıdır.

Nasıl Giyinmeli?

   Taşıdığınız giysiler, etkinlik süresince karşılaşabileceğiniz bütün koşullarda işe yarabilecek kadar çeşitli ya da çok işlevli, havada ve yerde size fazla ağırlık getirmeyecek kadar az ve hafif olmalıdır. Uçuşta ve yüksek alanlarda sizi rüzgar ve soğuktan koruyacak polar ve gro-tex alt ve üst giysiler, sağlam eldivenler, yerde iken sıcakta rahatça hareket edebileceğiniz t-shirt ve pantolonlar, zor şartlar için sağlam trekking botları, uzun yürüyüşler için bir şapka, hafif spor ayakkabılar veya sandaletler ve elbette güneş gözlükleri en önemli olanlarıdır.

Ne Yemeli?

   Eğer sporcu beslenmesi konusunda bilginiz yoksa bu noktada bilen birilerinden yardım almanız iyi olur. Böyle bir faaliyette taşıyacağınız yiyeceklerin midenizi doldurmaktan çok, kaybettiğiniz enerji hızla geri kazandırmaya size gerekli gücü sağlamaya yaraması gerekir. Özellikle hazmı zor, sindirirken fazla enerji harcamanıza neden olacak türlerden kaçınmanız gerekir.

   Yemek hazırlamak yada sıcak bir şeyler içmek için etraftan çalı çırpı toplayıp ateş yakmayı düşünebilirsiniz, ancak yüksek irtifalarda bazen tek bir ağaca bile rastlayamayacağınız gibi ıslak dalları tutuşturmak için çile de çekebilirsiniz. Bu yüzden en uygun malzeme dağcı ve kampçılar tarafından kullanılan genelde ispirto gibi maddeler yakan Trengia adı verilen ocaklar olabilir. Bunları hemen her dağcılık ve kampçılık mağazasından kolayca bulabilirsiniz. Bu tür ocaklar iç içe geçebilen bir kaç boy kabı, tavası hatta küçük bir çaydanlığı ile hem çok az yer kaplarlar hem de çok hafiftirler. Ocak konusunda en önemli nokta; yakıtı olan sıvıyı yada taşıyacağınız herhangi bir sıvıyı mesela içecek suyu kesinlikle cam şişede taşımamanızdır, cam malzemeler hem fazla ağırlık yaparlar hem de kolayca kırılabilirler.

Nerde Konaklamalı?

   Gecelemek için en önemli malzeme elbette ki uyku tulumudur. Çok fazla ağır olmayan +10 derecelik bir uyku tulumu ile bivak torbasının hatta gerekirse kanadınızın içinde uyuyabilirsiniz. Her ne kadar olayın adı “Bivak Uçuşu” olsa da elbette ille de bivakta gecelenecek diye bir şart yok, mesela uzunca bir uçuşun ardından ekstra birkaç kilometre daha gitmek yerine yakındaki bir köyün civarına inilip gece konaklama imkanı sağlanabilir. Fakat iniş yaptığınız yerin ertesi gün tekrar kalkmaya uygun olmasına ya da en azından makul bir mesafede olmasına dikkat etmek gerekir. Yoksa geceyi rahat geçirmek uğruna ertesi gün kalkış yapabilmek için saatlerce tırmanmak zorunda da kalabilirsiniz. Açık havada gecelemek için ise çadır taşıyıp taşımamak konusunda daha baştan karar vermeli, çadırın rahatlığı ile ağırlığı arasında seçim yapmalısınız. Açık havalarda her ne kadar bivak torbasında uyumak gayet rahat olsa da yağış altında tam bir sefalet halini alabilir yada kuvvetli bir ruzgar altında çadırınız yoksa açık havada ocak yakıp sıcak bir şeyler içmek veya yemek pişirmekte çok güçlük çekebilirsiniz. Eğer çadır taşımayacaksanız yağış sırasında kanadınızı ve malzemenizi üzerlerine büyük boy çöp poşeti geçirerek koruyabilirsiniz.

Neyle uçmalı?

   Kanat... Tıpkı diğer malzemeler gibi uçuş malzemesi de mümkün olduğunca az ve hafif tutulmalıdır. Elbette gerekli olan ilk şey emniyetli bir kanattır. Kimse ile yarışmıyacağınıza ve zaman sorunu da olmadığına göre yarışma kanadı böyle bir uçuş için gereksizdir. Genelde DHV-2 seviyesinde kanatlar uygundur. Zaten bu güne kadar yapılmış bivak uçuşlarına baktığınızda John Silvester’in Gradient Discovery tandemi dışında hepsinin DHV-2 seviyesinde (Firebird G-Sport, Edel Saber, Firebird Ignition, Airwave Epic, Ozone Octane), olduklarını görürsünüz. Taşıyacağınız ekstra ağırlık nedeniyle normalde uçtuğunuzdan daha da ağır olacağınız için yine normalde uçtuğunuzdan daha büyük bir kanat kullanabilirsiniz. Ayrıca ekipteki herkesin kanatlarının performansının birbirine yakın olması da her süzülüşün sonunda bir kanadın diğerlerinden alçakta veya kısa kalmaması ve ulaşılabilecek mesafeyi azaltmaması açısından önemlidir.

Harnes...

   Harnes hafif, aynı zamanda bütün ekipmanı taşımaya yetecek kadar geniş olmalıdır. Ne yazık ki mevcut hiçbir harnes bu şartları tam olarak sağlayamamıştır. Bu güne kadar yapılmış bütün bivak uçuşlarında harnesleri o yada bu şekilde modifiye ederek, gereksiz bütün metal aksamı, hatta bazen gerekli olanları da söküp başka alternatiflerle değiştirerek ve harnesin arka kısmına malzeme için ek bölümler dikerek kullanmışlardır. Sadece Rob Whittall BBC için gerçekleştirdikleri uçuşta kullanmak üzere kısa sürede harnesten sırt çantasına, sırt çantasından harnese dönüştürülebilecek bir harnes/sırt çantası geliştirmiştir. Cygnus airbagli harneslerin airbaglerinin içindeki hacim belkide bu tip bir uçuş için ise yarıyabilir. Harnes üzerinde modifikasyon yaparken ya da üzerine sağına soluna ekipmanı yerleştirirken dikkat edilmesi gereken en önemli nokta yedeğe ulaşmayı yada gerektiğinde kullanmayı engellemesidir.

Sırt Çantası vs...

   Normalde malzemeyi arabadan piste pistten arabaya taşımak için kullanılan paraşüt çantasının rahatlığı bivak uçuşunda ayrı bir önem kazanır. Gerektiğinde 30 kilonun üzerinde yükle uzun süre sırtınızda taşıyacağınız çanta kesinlikle ergonomik olmalıdır. Omuz askıları omzunuzu ağrıtmayacak şekilde olmalı ve belindeki kuşak yükü kalçalara transfer edebilmelidir.

   İyi bir vario, telsizler (ve yeteri miktarda pilleri) , pusula ve harita gittiğiniz yönü, gitmek istediğiniz yonü belirlemek açısından önemlidir. Her ne kadar ilk akla gelen ekipmanlardan birisi olsa da bivak uçuşu konusunda tecrübeli pilotlar GPS (Global Positioning System-Küresel Yer Bulma Sistemi) in boş yere yer kaplamaktan ve ekstra ağırlık oluşturmaktan başka bir işe yaramadığını hatta GPS yerine takımın yedek bir vario daha taşımasının daha akıllıca olduğunu söylemişlerdir. Geriye Ne Kaldı? Yukarıdaki malzemeler dışında yanınızda taşımanız gereken son bir kaç parça malzeme ise diş fırçanız, kupanız gibi kişisel eşyalarınız olmalıdır. Bivak uçuşu insanın bir kez yapabileceği ve çok az insanın başarabileceği bir maceradır. Orada yaşadıklarınızı gördüklerinizi bir daha asla göremez yaşayamaz ve sadece sözlerle anlatamazsınız. Böyle bir olayı tekrar hatırlayabilmek ve başkalarıyla paylaşabilmek için bol bol fotoğraf ve dia çekmeli en az iki fotoğraf makinası taşımalısınız. Makinalar otofokus özelliği olan tek elle kolayca kullanılabilen türden olmalıdır.

Kaynaklar ve Okunması Tavsiye Edilenler:

1. “Bivvi briefing”, Darrel Adshead, Skywings Dergisi sayı July 1996.

2. “A day in the life of a bivouac pilot”, Bob Drury, Skywings Dergisi sayı August 1997.

3. “High adventure”, Bob Drury, BHPA Training Wings 1998

4. “This is living”, Bob Drury, Skywings Dergisi sayılar April 1998, June 1998.

5. “Himalaya Bivouac”, Bob Drury, Cross Country Dergisi sayılar 52 (August/ September 1997), 53 (October/November 1997), 55 (December 1997/January 1998).

6. “Karakorum”, Bob Drury, Skywings Dergisi sayı September 98.

7. “Hamari Kahani (Our journey)”, Bob Drury, Cross Country Dergisi sayılar 61 (February/March 1999), 62 (April/May 1999), 63 (June/July 1999).

8. “Across the Himalaya”, John Silvester, Skywing Dergisi sayı January 2000.

9. “So you want to be a Vol Bivouac Pilot”, Bob Drury, Cross Country Dergisi sayı 64 (August/September 1999).

10. “Lust for life”, Bob Drury, Cross Country Dergisi sayı 67 (February/March 2000).

11. www.xcmag.com, Cross Country dergisi web sitesi.

Bu yazı "Muharrem KILINÇ" tarafından yazılmış olup www.ucarihavacilik.com sitesinden alınmıştır.